Wat is eigenlijk de zon?

Wist je dat de zon een ster is? Het is een reusachtige, gloeiende bol met gassen. En al die gassen ‘botsen’ met elkaar, waardoor heel veel energie ontstaat.  Aan de buitenkant is de temperatuur al 6.000 graden. Zes-duizend graden! (En je wilt niet weten hoe heet het in het midden van die gasbol is, wel 15 miljoen graden …). O, en voor wie het écht helemaal precies wil weten, de zon staat op ongeveer 150 miljoen kilometer van de aarde. Dat schijnt best dichtbij te zijn als je naar de rest van de sterren en planeten kijkt. Maar gelukkig ver genoeg om niet te verbranden. Hoewel …

Wat doet de zon voor ons?

Je hebt vast weleens gehoord dat we zonder zon niet zouden kunnen leven op onze planeet. De zon geeft ons namelijk licht en warmte. Dankzij de zon kunnen we overdag zonder lamp dingen zien. En belangrijker: dankzij de zon groeien bijvoorbeeld bomen en planten. Wie weet hoe dat proces heet? (Antwoord: fotosynthese). En daardoor kunnen wij dan weer leven. Mensen en dieren ademen namelijk de zuurstof die planten voor ons maken. Slim hè?

Maar hoe zit dat nu met straling, is dat eng?

Het klinkt misschien een beetje griezelig. De zon zendt straling uit. Het daglicht bijvoorbeeld dat jij en ik zien. Maar er zijn ook stralen die je niet kunt zien. Onzichtbare straling dus. De bekendste is uv-straling. Weet jij waarvoor die afkorting staat? (Antwoord: ultraviolette straling). En dan hebben we ook nog infraroodstraling. Die zie je niet, maar die voel je als warmte. 

Uv-straling: goed of slecht voor je huid?

Oké, de zon zendt dus straling uit. Verschillende soorten straling. Zichtbaar licht en onzichtbare straling zoals uv en infrarood. Ik wil het graag nog even hebben over de uv-straling. Daarvan bestaan drie soorten: uv-A, uv-B en uv-C. Die laatste doet even niet mee voor ons verhaal. Want die stralen komen helemaal niet op de aarde terecht; ze worden tegengehouden door de ozonlaag. Maar over die andere twee soorten, A en B, wil ik wél graag wat meer vertellen. Deze straling kan namelijk schadelijk zijn. Je huid kan erdoor verbranden, je huid krijgt er rimpels van en je kunt door de straling uiteindelijk zelfs huidkanker krijgen.

Dat wil je natuurlijk niet. En daarom is het belangrijk dat je je huid in de zon beschermt. Daarover vertel ik later meer.

Maar de zon is ook goed voor je. Weet je waarom?

1. Je huid is een vitaminefabriekje. En dat fabriekje draait op zonnestralen.
Zonnestraling is niet alleen maar slecht, de zon is juist ook heel belangrijk voor ons. Wist je dat de stralen van de zon bijvoorbeeld nodig zijn om een paar heel belangrijke stofjes te maken in de huid? Je huid is eigenlijk ook een soort vitaminefabriekje. Huh, denk je misschien. Hoe werkt dat dan?

Nou, simpel gezegd worden in jouw huid stofjes omgezet in vitamine D. En dat gebeurt dankzij zonnestraling. Is dat belangrijk? Ja best wel. Vitamine D heb je bijvoorbeeld hard nodig om te groeien en voor sterke botten. Het zit ook wel in je eten, in boter bijvoorbeeld, maar vaak krijgen we daar veel te weinig van binnen. Het meeste wordt door je huid gemaakt. Een beetje zon is dus zeer gezond!

2. En: je wordt er blij van!
Dat is bewezen, echt! Mensen worden vrolijk als de zon schijnt. Ik heb zelfs weleens iets gelezen over een onderzoek waarin werd ontdekt dat mensen in de zomer sneller verliefd worden …

En jij? Vind jij het lekker als de zon schijnt? Of vind je het misschien juist extra knus en gezellig als het buiten regent, of als het sneeuwt en je kunt bijvoorbeeld schaatsen. Wat is jouw favoriete seizoen? En wat doe je zelf het liefst als de zon schijnt? Naar buiten? Buitenspelen? Naar het strand?

Waarom word je bruin in de zon?

Hoe kan het nu eigenlijk, dat als je in de zon zit, je huid een andere kleur krijgt? Dat gebeurt dus wel echt met een reden. Door de zon wordt er door bepaalde cellen in je huid pigment gemaakt, het bruine kleurtje dus dat je ziet. En dat kleurtje, dat pigment, dat houdt de stralen van de zon een beetje tegen. Het bruin worden is dus een wapen van je huid om zich te beschermen tegen de schadelijke stralen.

Misschien begrijp je dan ook waarom iemand met een heel witte huid veel kwetsbaarder is in de zon dan iemand met een bruine huid.

Hoe werkt een zonnebrandcrème?

Een zonnebrandcrème is geen gewone crème. Er zitten speciale stoffen in die de straling van de zon tegenhouden. We noemen dat zonnefilters. Hoe het werkt? Dat zie je in het filmpje. 

Wat is een zonnebrandfactor, en wat betekent dat cijfer trouwens?

Op het flesje zonnebrandcrème dat je gebruikt, staat als het goed is een cijfer. Bijvoorbeeld 15 of 30. Dat noemen we de zonnebrandfactor (afkorting SPF). Dat getal vertelt hoe goed het product jouw huid beschermt tegen verbranding en andere schade. Als de zon flink schijnt, en zéker als je een lichte huid hebt of bijvoorbeeld veel sproetjes, kun je beter factor 30 of hoger kiezen. Daarmee ben je iets beter en iets langer beschermd tegen verbranding dan met een product met een factor 15.

Voor kinderen zie je vaak speciale producten met een heel hoge factor 50 of meer.

De SPF zegt iets over de bescherming tegen uv-B-straling. Zie je daarnaast nog het ronde logootje met UVA? Dan weet je dat je ook tegen uv-A-stralen bent beschermd.

Insmeren, wanneer moet dat eigenlijk?

In Nederland is het goed om zonnebrandcrème te gebruiken in de maanden april tot en met september. De hele lente en zomer dus. Als je echt in de zon zit, moet je je eigenlijk om de twee uur insmeren.
 

Hoeveel zonnebrandcrème moet je smeren? Een dikke laag graag …

Als je het goed wil doen, moet je een dikke laag zonnebrandcrème opsmeren. Dan pas heb je je huid beschermd met de factor zoals op het flesje staat. Hoe dik is dik, zal je denken? Nou, best dik. Vul maar eens een grote theelepel voor de helft met crème. Dat mag je dan vervolgens allemaal op je gezicht smeren. Dat is best veel hè?
 

Uv-index … Uhh wat?

Dat is een moeilijk woord, uv-index. Wat houdt dat dan in? Dit getal zegt iets over de kracht van de zon. In de winter is de zonkracht natuurlijk lager dan in de zomer. Tenminste in Nederland. Weet jij wat vandaag de zonkracht is? Dat kun je opzoeken. Op een website. Wat heb je daar aan om te weten? Nou best veel. Net zoals je naar het weerbericht kunt kijken om te zien of het morgen regent, of waait, kan je ook kijken hoe krachtig de zon zal schijnen. En als dat nu heel krachtig is, weet je dat je op die dag (nog) beter en vaker moet insmeren om niet te verbranden.

Speciale polsbandjes die je laten zien hoe krachtig de zon schijnt

Wist je dat er ook speciale uv-polsbandjes bestaan? Die laten met een kleurtje zien hoe krachtig de zon schijnt. Ga maar eens met het bandje in de zon staan, en vergelijk dan de kleur van de stip met hoe deze er binnen uitzag. En als je in de schaduw gaat staan? Wat gebeurt er dan met de kleur? Wist je dat de zon op een koele, zonnige dag krachtiger kan zijn dan op een warmere, bewolkte dag in het jaar? Probeer dat zelf maar eens uit.

Tip: dit is leuk om in de klas te laten zien

Door naar de quizzz!

Ik hoop dat jij, en ook je klasgenootjes, weer een beetje meer te weten zijn gekomen over de zon en je huid. Heeft iedereen goed opgelet tijdens je spreekbeurt? Dat kun je dan nu testen. Klik hier voor leuke voorbeelden van quizvragen die jij of je leerkracht kunt stellen, en hoe je je quiz kunt houden.

Ik wens je veel plezier en niet te vergeten een heel lekkere zonnige zomer!